Nie widzę ekranu, ale wiem kiedy mam go dość. Moje refleksje na Dzień bez Komputera.

Kiedy obchodzi się Dzień bez Komputera? 

    Dzień bez komputera obchodzi się 3 maja i jest to czas kiedy powinniśmy od niego odpocząć, zapomnieć na chwilę o jego istnieniu, zrelaksować się, rozluźnić napięte mięśnie, uporządkować myśli. Każdego dnia korzystamy z ekranu, ponieważ jest on zazwyczaj potrzebny do pracy, kontaktów, informacji. To taki labirynt, w którym możemy utknąć gdy w porę się nie ockniemy, gdzie tak naprawdę jest granica między potrzebą a koniecznością. Dzień bez komputera to czas bez urządzeń cyfrowych i doskonały moment na dłuższy spacer, rozmowę, albo ciszę, bo przecież komputer jest tylko narzędziem, a nie podstawą życia.

Ekranu nie widzę, ale czuje kiedy mam go za dużo.

    Komputer oraz technologie cyfrowe dla osób niewidomych są przede wszystkim oknem na świat i służą do pracy, nauki, rozrywki oraz komunikacji. Zmęczenie może wynikać ze zbyt dużej stymulacji umysłu, z przeciążenia informacyjnego, ze zmęczenia słuchowego gdy słuchamy czytnika ekranu lub syntezatora mowy, albo dłuższego siedzenia bez ruchu. Odpoczynek od technologii w przypadku osób niewidomych ma sens, ponieważ umysł, ciało i emocje także potrzebują wytchnienia. 

Zmęczenie ekranowe to nie tylko przeciążenie wzroku to również przemęczenie:  

-poznawcze gdy nieustannie trzeba się koncentrować na odbieraniu i analizowaniu informacji przez słuch, czy dotyk,

-słuchowe przy ciągłym słuchaniu rozmów, audiobooków czy syntezatora, 

-psychiczne gdy jesteśmy obarczeni zbyt dużą ilością informacji,

-fizyczne gdy siedzimy ciągle w tej samej pozycji, to możemy odczuwać napięcie mięśni, 

Ten opis jest potrzebą zatroszczenia się o siebie, a nie wykonania jakiegoś projektu. Gdy mamy ochotę odpocząć w ciszy, spokoju, bez stymulacji to wtedy zróbmy sobie taką przerwę, bo nie trzeba widzieć ekranu, żeby od niego odetchnąć, a dzień bez komputera dla osób niewidomych to chwila bez bodźców i ogólnego przeciążenia. Warto odejść od sprzętu nie tylko w tym dniu, ale za każdym razem gdy mamy takie pragnienie.

Technologia w moim świecie – szansa i… czasem przekleństwo.

    Dla mnie jako osoby niewidomej świat technologii ma jednocześnie dobre i złe strony. Do pozytywnych korzyści należy:

-mobilność oraz niezależność- mając do dyspozycji smartfony z czytnikami ekranu np. VoiceOver czy GPS-y z asystą głosową np. BlindSquare mogę poruszać się samodzielnie,

-dostęp do wiedzy- aplikacje, które rozpoznają tekst, podcasty, e-booki pozwalają na czytanie książek, gazet, dokumentów,

-komunikacja- dzięki technologii mogę uczestniczyć w mediach społecznościowych, wideokonferencjach oraz pisać emaile i SMS-y,

-praca oraz edukacja- specjalne oprogramowania, skanery tekstu czy programy screen reader (JAWS, NVDA) otwierają mi rynek pracy oraz uczelnie,

Do negatywnych stron zaliczyć mogę:

-przeciążenie technologiczne- uczenie się wielu narzędzi oraz aplikacji jest w końcu męczące i zabiera dużo czasu, 

-kosztowny sprzęt- specjalistyczne linijki brajlowskie są bardzo drogie i nie koniecznie refundowane,

-niedostępne strony internetowe, aplikacje, urządzenia, które są nieodpowiednio zaprojektowane, ponieważ etykiety są niedostępne, nie ma alternatyw tekstowych, a interfejsy są skomplikowane, 

Komputer i czytnik ekranu są bardzo pomocnymi urządzeniami, dzięki którym wiele rzeczy jest łatwiejszych, umożliwiają nie tylko pracę, ale również organizację i nawigację, ponieważ korzystając z map oraz aplikacji mogę zwiększyć swoją niezależność w codziennym życiu. Sprzęt asystujący bardzo pomaga, ale czasem można go mieć dość szczególnie gdy głos syntetyczny jest za głośny, a może się tak zdarzyć, ponieważ ciągłe komunikaty, powiadomienia, szybkie tempo mowy czytnika oraz inne bodźce, które jednocześnie na nas wpływają, powodują zmęczenie. Dodatkowo obsługiwanie wielu aplikacji naraz, szybkie reagowanie oraz zawsze włączone urządzenie mogą spowodować przeciążenie, oraz stres. 

Jak wygląda moje zmęczenie cyfrowe?

    Przemęczenie cyfrowe to stan, w którym ciągłe oraz intensywne użytkowanie technologii zaczyna wpływać niekorzystnie na umysł, oraz ciało.

Moje cyfrowe zmęczenie wygląda następująco:

-nadmiar bodźców, problem z uspokojeniem, wyciszeniem się, ciągłe pobudzenie, szum myśli sprawia, że w mojej głowie brakuje ciszy, 

-głos lektora, film, audiobook, podcast brzmi nie naturalnie oraz męcząco,

-myśli mam chaotyczne, oraz pojawiają się trudności z koncentracją,

-przyjemne bodźce takie jak np. wiadomość z życzeniami odbieram jako polecenie i obowiązek, który trzeba ogarnąć,

-czuje sztywność karku, ramion, bóle głowy i jestem rozproszona oraz potrzebuje ucieczki od wszystkiego- ekranów, bodźców, czytników, 

-jestem wyczerpana, bardzo senna, mam problem z normalnym odpoczynkiem, 

-moja cierpliwość oraz empatia jest ograniczona, a ludzie łatwiej działają mi na nerwy,

-kontakty, rozmowy, życzenia, wiadomości są bardziej przygnębiające i nie mam z nich żadnej przyjemności oraz radości. 

Co robię w Dzień bez Komputera? 

    W tym dniu odpoczywam od cyfrowego świata i stosuje mój rytuał wylogowania, a mianowicie:

-odłączam się od dźwięków oraz bodźców z urządzeń i jest to chwila relaksu, oraz odprężenia bez technologii. To czas kiedy mogę słyszeć tylko siebie i moje otoczenie albo pobyć w całkowitej ciszy, aby moje myśli miały wolność, 

-obchodzę małą ceremonię przyjemności w towarzystwie herbaty i ciastek od Dr Gerard- planuję dokładnie przerwę tak, aby zaparzyć ulubiony napój i wybrać najlepsze ciasteczka od Dr Gerard, a następnie celebruję smak ciastek, aromat herbaty i moment tylko dla mnie bez sprzętu i klikania,

-zarządzam nowe powiadomienia, które mają docierać do mnie z otoczenia- idę na spacer, aby poczuć ciepło słońca na twarzy, spotykam się z bliskimi lub znajomymi, żeby porozmawiać w spokoju bez pośpiechu, a także medytuję, ponieważ wtedy mogę wyciszyć umysł, odpocząć i się zrelaksować. 

Jak wygląda świat gdy nic nie mówi do mnie przez głośnik? 

    Mój świat w czasie ciszy- gdy nikt nie mówi do mnie przez głośnik, jest bardziej wyraźny, a zmysły (oprócz wzroku) takie jak słuch, węch, czucie, dotyk, równowaga, grają wtedy główną rolę. Moje otoczenie jest pełne spokoju, ponieważ nie trzeba szybko reagować, działać i odpowiadać, a ponadto czas ten przepełniony jest bliskością drugiego człowieka szczególnie wyczuwalnego przez głos, zapach, dotyk, a to sprawia, że kontakt jest głębszy i wyjątkowy. 

Dlaczego każdy- nawet niewidomy- potrzebuje czasu bez technologii? 

    Odpoczynek od technologii jest potrzebny, aby zadbać o zdrowie fizyczne, psychiczne oraz społeczne. Stały dostęp do informacji stymuluje mózg i obciążą uwagę oraz ogranicza zdolność skupienia, a osoby niewidome korzystające z czytników ekranowych, asystentów głosowych, telefonów i komputerów są przebodźcowane sprzętem i ich możliwościami w większym stopniu niż osoby widzące. 

Technologia jest środowiskiem, które bardzo szybko nas pochłania, a elementy takie jak bodźce, ekrany, powiadomienia składają się na emocjonalny hałas, który powoli i niepostrzeżenie się nawarstwia. Zbyt duża ilości wiadomości oraz interakcji cyfrowych może zmęczyć każdego, a objawy takiego przeciążenia mogą być różne. W rzeczywistości nasz mózg ciągle coś przetwarza, a wielozadaniowość sprawia, że jesteśmy bardziej wyczerpani i wymęczeni oraz ciężko nam się skoncentrować. Potrzebujemy wtedy chwili tylko dla siebie, aby się wyciszyć, najlepiej w spokoju, z naturą i własnymi myślami tak, żeby powróciło racjonalne myślenie, uczucia oraz prawdziwa obecność. Tak więc  Dzień bez Komputera to prezent, jaki sobie daruje oraz czas kiedy mogę odetchnąć od ekranów, podatności oraz ciągłego bycia osiągalnym. Ta przerwa jest chwilową przestrzenią, na którą trzeba sobie pozwolić, żeby poczuć, że tu jestem kimś więcej niż tylko użytkownikiem. 

Zamiast aktualizacji systemu- kawa i ciastko. 

    Dla mnie jako osoby niewidomej wystarczy czasami aromatyczna kawa w ulubionym kubku, który rozpoznaję po kształcie ucha, a także chrupiące ciasteczka- zawsze wybieram słodycze od Dr Gerard i najważniejsze- rozmowa z drugą osobą, która jest obok mnie. Takie właśnie momenty są dla mnie szczególnie interaktywne, a nie bycie online i wieczne aktualizowanie systemu.  Przerwy te przechowuję w mojej pamięci, ale w tej głębszej, wewnętrznej gdzie zapachy, dźwięki, dotyk oraz emocje tworzą piękne obrazy, które są ważne i zostają ze mną na długi czas. 

Zaproszenie dla Ciebie

    Postaraj się, choć na chwilę wyłączyć ekran, usiądź wygodnie, wsłuchaj się w otoczenie, poczuj głębiej, bądź tu obecny naprawdę i spróbuj zobaczyć więcej.