"Historia czekolady: od Boga Azteków do półki sklepowej"

Czekolada jest z nami od bardzo dawna, a  czy kiedykolwiek zastanawialiście się, skąd pochodzi ten uwielbiany prawie przez wszystkich smakołyk? Otóż czekolada ma bardzo fascynującą historię, która zaczęła się około 4 tysiące lat temu w Ameryce Łacińskiej, a zapoczątkowana została przez plemię Olmeków jedną z najstarszych cywilizacji. To oni poznali najważniejsze tajemnice uprawy kakaowców i przygotowywania z nich napoju czekoladowego. Spożywali ją w czasie ceremonii albo używali jako lekarstwa.

Czekolada w kulturze Azteków i Majów

Uprawę krzewów kakaowca przejęli następnie Majowie, którzy sądzili, że czekolada jest napojem bogów i spożywali ją przy ceremoniach religijnych i doniosłych sytuacjach publicznych. Ziarno kakaowca traktowali jako świętość symbolizującą życie, płodność i bogactwo. Wierzyli w czarodziejskie i pobudzające właściwości oraz polepszenie humoru i zwiększoną wytrzymałość. Do produkcji tego boskiego napoju wykorzystywali prażone i ucierane ziarna kakaowca wymieszane z chili, wodą oraz kukurydzą. Przelewali mieszankę z jednego dzbanka do drugiego i otrzymywali gęsty napój z pianką zwany gorzka woda. Cenili czekoladę za  magiczne wartości i niejednokrotnie stosowali jako dary w obrzędach, co miało ogromny wpływ na ich kulturę. 

Większy postęp osiągnęli Aztekowie, ponieważ opracowali precyzyjne narzędzia oraz techniki do wytwarzania czekolady. Dzięki temu napój ten był symbolem bogactwa i obfitości wśród władców i szlachty. Czekolada była spożywana przez elity jako jeden z przywilejów. Ziarna kakaowca służyły im również jako środek płatniczy.

Podróż czekolady do Europy

Ziarna kakaowca dotarły do Europy około 1520 roku za sprawą wyprawy Krzysztofa Kolumba. W czasie tej ekspedycji zajęto jeden ze statków, a na nim znajdowały się ziarna. Na samym początku elita dworska w Hiszpanii nie miała pojęcia, do czego może być  przeznaczone to  ziarno, więc za bardzo ich nie interesowało. Dopiero Ferdynand Cortez parę lat później rozpoczął zakładanie plantacji kakaowca, a także zaczął przygotowywanie gorzkiego napoju. Hiszpańscy mnisi trochę poprawili przepis i wytwarzanie czekolady, a smak został tak udoskonalony, że uważano ją za ewenement. Do czekolady został dodany cukier trzcinowy i podawano ją na gorąco. Wzbogacono ją również innymi składnikami takimi jak: miód, cynamon, wanilia czy anyż, aby złagodzić jej naturalny smak. Receptura na słodki napój była bardzo strzeżoną tajemnica dworu hiszpańskiego przez około sto lat. 

Czekolada w XVII-XIX wieku

Gdy rozpoczęto sprzedaż ziarna kakaowego do innych państw europejskich to i tak przez wiele lat nadal były towarem ekskluzywnym tylko dla wyższej klasy i dalej podawane w formie napoju. Postęp nastał dopiero wtedy gdy na francuskim dworze powstały pralinki czekoladowe, które stworzył kucharz dyplomaty i handlarza cukru. Największy sukces odniósł holenderski chemik w połowie XIX wieku gdy udało mu się oddzielić tłuste masło kakaowe od sypkiego proszku. Taki zabieg spowodował, że sproszkowane kakao było podstawą do produkcji czekolady płynnej oraz twardej. Od tego czasu produkcja czekolady była znacznie bardziej popularna, a jej wytwarzanie coraz prostsze za sprawą rozwoju technologii.  Podejmowano również wiele prób testowania czekolady pod względem smakowym, dodając do niej na przykład skondensowane mleko i w ten sposób powstała mleczna czekolada. W związku z rewolucjami i nowymi wynalazkami w Europie powstawały wciąż nowe fabryki, a wraz z nimi unikalne marki oraz smaki, a czekoladę produkowano na ogromną skalę, więc prawie każdy mógł sobie na nią pozwolić.

Czekolada w XX wieku 

Istotną ciekawostką jest fakt, że czekolada odgrywała ważną rolę w czasie wojen, ponieważ była prowiantem dla żołnierzy. Uważano, że ten smakołyk nie tylko podnosi mentalność żołnierzy, ale może również zagwarantować potrzebną energię w trudnych sytuacjach. Doceniana była szczególnie za dość dużą ilość kofeiny, której zawartość była rzadkością, biorąc pod uwagę inne towary. Stwierdzić można, że czekolada wojskowa dodawała mocy i zwiększała wytrzymałość. Przez długie lata była nieodłącznym składnikiem racji żywnościowych walczących żołnierzy. W wieku XX czekolada trafiła na rynek globalny, a dzięki nowym technologiom oraz metodom dystrybucji produkcja stała się powszechna, a czekolada tańsza i osiągalna dla wszystkich. Powstały nowe wersje różnych czekolad na przykład biała albo z nadzieniem. W mediach królowały wiadomości na temat wyrobów czekoladowych. Rozkwit przemysłowy oraz technologiczny spowodował, że czekolada, która do niedawna była smakołykiem dla elit, została najbardziej popularnym łakociem na świecie. 

Czekolada dziś

W dzisiejszych czasach mamy mnóstwo możliwości do wyboru jeśli chodzi o markę oraz formę, a także smak czekolady. Czekoladę możemy podzielić ze względu na jej typ, który zależy od zawartości procentowej miazgi kakaowej oraz odmianę kakaowca, z którego powstała. Zatem mamy czekoladę gorzką, która zawiera co najmniej 70% miazgi i jest naprawdę gorzka i najtwardsza. Trochę mniej miazgi, bo od 50-70% zawiera czekolada deserowa, która jest trochę delikatniejsza, ale słodka nie jest. Za to czekolada mleczna zawiera do 50% miazgi i jest słodka oraz miękka, a reszta składników to mleko, mleko w proszku oraz tłuszcz mleczny. Natomiast czekolada biała nie zawiera miazgi, tylko masło kakaowe, czyli tłuszcz powstający przy oddzielaniu proszku, a jego zawartość nie jest większa niż 53%. Jest jeszcze czekolada różowa, którą uzyskuje się z ziaren kakaowca różowego, cukru oraz mleka. W efekcie powstaje kremowa, delikatna czekolada  bez sztucznych barwników i aromatów. 

Uwielbiane przez nas czekolady najczęściej produkowane są z kakao, którego uprawa nie zawsze jest etyczna jeśli chodzi o środowisko jak również ludzi. Pod uprawy kakaowców wycinane są cenne lasy, a zamiast tradycyjnej uprawy w cieniu wyższych roślin stosuje się uprawę w słońcu, gdyż plony zbiera się wtedy szybciej, ale trzeba zastosować więcej środków ochrony roślin, które niszczą glebę. Poza tym na plantacjach pracują najczęściej dzieci już nawet kilkuletnie oraz imigranci z przymusu, których prawo nie chroni. I chociaż z uprawy kakao są zyski, to rolnicy zmuszani są do sprzedaży plonów po niekorzystnej cenie, więc i tak żyją w ubóstwie, a winne temu są przede wszystkim uwarunkowania społeczne takie jak postkolonializm, ogromne rozwarstwienie społeczne, marny dostęp do edukacji, a także brak wsparcia ze strony państwa. 

Najbardziej znane organizacje certyfikacyjne, które mają nas zapewnić, że produkt powstał w sposób etyczny oraz zrównoważony nie są w stanie nam tego zagwarantować, ponieważ każdy system można zmylić i oszukać, tak więc nawet najlepszy certyfikat nie daje 100% gwarancji, co kupujemy. 

Jaka jest przyszłość czekolady?

Przyszłość czekolady jest zagrożona przez zmiany klimatu oraz choroby roślin, ale jej spożycie rośnie. Producenci mają wiele do zaoferowania, ponieważ oferty wciąż są poszerzane oraz unowocześniane technologicznie. Rosnącą popularność zdobywają czekolady wegańskie oraz takie, których podstawą produkcji są rośliny. Takie trendy sprawiają, że wdrażanie nowych oraz innowacyjnych rodzajów czekolad jest dużo prostsze. A dodatkowo, żeby sprostać wymaganiom oraz zaspokoić potrzeby konsumentów, a także trafić w najbardziej zróżnicowane gusta producenci wciąż wymyślają nowe receptury. Wykorzystują w nich na przykład wyroby bez mleka czy napoje na bazie orzechów. Wybierając produkty czekoladowe, trzeba zwrócić uwagę na skład i spożywać je w odpowiednich ilościach. Coraz to nowocześniejsze oraz twórcze tekstury, smaki, a także dźwięki kuszą konsumentów efektywnością, pobudzając zmysły. Znaczenie ma również etykieta, która powinna informować o składzie, pochodzeniu oraz o przetwarzaniu tych produktów. Ważną kwestią jest również etyka oraz odpowiednia produkcja przyjazna środowisku. 

Czekolada jest przede wszystkim smakołykiem jak również potrzebnym składnikiem w wielu kulturach na świecie gdzie wykorzystuje się ją do produkcji kosmetyków, napojów, słodyczy, ciast, lodów, deserów. Pierwsze ziarna odkryli Olmekowie i przygotowywali napary oraz uważali, że napój ten ma boskie pochodzenie. Tradycję przejęli następnie Majowie oraz Aztekowie, a napoje z kakaowca obecne były u nich w czasie modlitw oraz obrzędów. Ziaren używali również jako waluty. A gdy czekolada trafiła do Europy była dość drogim towarem, na który mogli sobie pozwolić tylko najbogatsi. Teraz najwięcej czekolady jedzą hindusi  i traktują ją jak zdrową przekąskę dodającą energii. Do niedawna czekolada chętniej była spożywana przez dzieci, a obecnie również dorośli mają do niej słabość. 

Czy dla Was również czekolada jest jedną z najlepszych słodkości, której nie możecie się oprzeć? Serdecznie zachęcam   wszystkich wielbicieli i nie tylko do podzielenia się doświadczeniami związanymi z czekoladą jak również opiniami na temat jej historii, smaków oraz przyszłości.