Czarnuszka - ogrom dobra w malutkim ziarenku

Czarnuszka – szczypta historii W obecnych czasach czarnuszka jest chyba mało doceniana. Albo inaczej – jest doceniana przez zbyt wąskie grono osób. Przypominam sobie takie zdarzenie sprzed kilkunastu lat, że byłem kiedyś w odwiedziny w szpitalu. Pewna starsza pani akurat wróciła ze szpitalnego sklepiku gdzie kupiła sobie bułkę. Usiadła na łóżku, założyła okulary i zaczęła się przyglądać swojemu zakupowi. A za chwilę donośnym głosem zwróciła się do najbliższej sobie osoby: -„Popatrz pani jakie bułki sprzedają – tutaj są przecież mysie odchody!” Wskazywała przy tym, na bardzo drobne czarne ziarenka. A na to druga kobieta spokojnie wyjaśniła, że nie są to żadne „mysie odchody”, tylko ziarenka czarnuszki – bardzo aromatyczne, zdrowe i cenne. Przepraszam za ten wstęp, ale chciałem uzmysłowić czytającym ten tekst, o tym jaką małą wiedzę posiadają niektórzy ludzie, o tak bardzo cenionej od wieków roślinie. Ten jak i podobne przypadki podsumować można by takim stwierdzeniem, że jaka wiedza – takie skojarzenia. Już w starożytności sporządzano bowiem pierwsze zapiski, na temat cudownego działania ziaren, oraz oleju z czarnuszki. Wywodzi się ona z Azji Mniejszej i Azji Południowo Wschodniej. W pierwszych wiekach nowej ery, leczono nią między innymi choroby serca. Starożytni Egipcjanie znali ją już 1500 lat p.n.e. Olej z czarnuszki nazywany był przez nich – „Złotem Faraonów”. Zapiski o niej można znaleźć również w Biblii, w Księdze Proroka Izajasza. Obecnie czarnuszka występuje w wielu krajach, pod wieloma nazwami i w wielu odmianach. Czarnuszka - opis Jest wiele odmian tej rośliny, jak również sporo jej nazw. Najpopularniejsze trzy odmiany które uprawiane są w Polsce to: • Czarnuszka siewna, • Czarnuszka damasceńska, • Czarnuszka orientalna – czyli wschodnia • Istnieją jeszcze takie odmiany jak egipska czy hiszpańska – a także inne szlachetne odmiany, natomiast w Polsce występuje jeszcze dziko rosnąca, odmiana polna, ale uważana jest ona jako chwast i niszczona, dlatego że zanieczyszcza uprawy zbóż. Inne najpopularniejsze jej nazwy to: • Czarny kmin, • Czarny kminek, • Kminek egipski, • Kolendra rzymska, Niesłusznie czarnuszka przez niektórych nazywana jest czarnym sezamem, dlatego że czarny sezam to zupełnie coś innego jak czarnuszka. Wszystkie rodzaje należą do gatunku jaskrowatych i różnią się od siebie wyglądem. Również wszystkie odmiany, są roślinami jednorocznymi. Odmiana siewna jest uprawiana na skalę przemysłową, najczęściej dla pozyskiwania ziaren. Dorasta maksymalnie do 40-50 cm wysokości, kwiaty ma białe, albo jasno niebieskie, podwójnie pierzastosieczne liście i zrośnięte ze sobą mieszki w których mieszczą się nasiona. Bywa mylona z polnym chabrem. Odmiana damasceńska osiąga do 70 cm, ma nieco większe i aromatyczniejsze kwiaty, o barwach od białego, przez błękitny, różowy, po fioletowy. Jest rośliną piękniejszą i bardziej okazałą od odmiany siewnej. Często bywa hodowana w ogrodach, jako roślina ozdobna. Czarnuszka orientalna, wzrasta do wysokości 30-50 cm, posiada drobny kwiatostan koloru żółtego. Po przekwitnięciu, pozostawia okazały owocostan przypominający koronę. Mogą one stanowić materiał do tworzenia suchych kompozycji bukietowych. Kwiaty wszystkich odmian, są miododajne. Najbardziej wartościowym surowcem wszystkich tych odmian czarnuszki, są jej ziarna, które wykorzystuje się w wielu dziedzinach życia. Używane są one między innymi – w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, a także w medycynie i farmacji. Ze względu na sporą zawartość substancji oleistych, produkuje się z nich olej, który stosowany jest w wielu dolegliwościach. Nasiona mają wygląd malutkich kanciastych i aromatycznych, czarnych jak węgiel ziarenek. Czarnuszka – wartości i właściwości Już w starożytności twierdzono, że magiczne ziarenka tej rośliny to panaceum na wszystkie choroby. Panowało przekonanie, że wystarczało zjadać po 10 ziarenek dziennie, aby zachować zdrowie. Zapewne było w tym stwierdzeniu wiele przesady, ale prawdą jest to, że czarnuszka jest wielkim bogactwem wielu prozdrowotnych substancji. Zawiera ona bowiem takie substancje oraz pierwiastki chemiczne jak: • Fosfolipidy, • Fitosterole, • Flawonoidy, • Saponiny, • Aminokwasy • Węglowodany, • Alkaloidy, • Tymochinon • Pe cymen • Karwakrol • 4-terpineol • T-anetol Posiada również bardzo cenne zasoby minerałów i witamin w różnych proporcjach – selen, magnez, wapń, cynk, potas, sód, żelazo. Zasoby witaminowe także są okazałe i przedstawiają się następująco – A, E, B1, B3, B6, F. Ponadto zawiera również biotynę. Jako ciekawostkę podam, że świeże zielone listki czarnuszki, zawierają więcej witaminy C jak natka pietruszki. Ziarna oraz olej z czarnuszki wspierają kurację wielu chorób i dolegliwości. Stosuje się je w takich schorzeniach jak: • Choroby wirusowe, • Nowotwory, • Grzybice, • Choroby neurologiczne, • Choroby psychiczne, • Udary i zawały, • Stany zapalne, • Choroby tarczycy, • Miażdżycę, • Alergie, • Schorzenia dróg oddechowych, Ponadto pomocniczo – w anemii, dolegliwościach przewodu pokarmowego, chorobach serca i układu krążenia, schorzeniach wątroby i dróg żółciowych, chorobach skóry i włosów, osteoporozie, chorobach nerek, cukrzycy, wzmacnia odporność… i pewnie wspiera jeszcze leczenie wielu innych chorób. Ciągle bowiem bada się to, co może potrafić takie niepozorne ziele, zwane czarnuszką. Czarnuszka – zastosowanie Ze względu na swoje bogate walory – zapachowe, smakowe i składnikowe, czarnuszka ma również bogate i wszechstronne zastosowanie. Używana jest bowiem w przemyśle spożywczym i cukierniczym. Jako przyprawę używa się jej dodając do mięs, ryb, serów, potraw z jajek, do zup i sosów, sałatek oraz surówek, ale bardzo często jako posypkę do pieczywa – chleba, bułeczek czy rogalików. Dobrze pamiętam smak kruchych ciasteczek owsianych z ziarenkami czarnuszki, które dawno temu piekła moja babcia. Ten korzenny aromat przypominający nieco gałkę muszkatołową i delikatnie pikantny smak, przynosił wtedy ogromną radość – a teraz tęsknotę… Nasiona te dodaje się również do wyrobu likierów i nalewek. Kolejnymi gałęziami gdzie zastosowanie ma czarnuszka, to – medycyna, farmacja, ziołolecznictwo i kosmetyka. Zaczynając od tej ostatniej dziedziny – w kosmetyce stosuje się oleje z czarnuszki, które służą do wyrobu kremów, mydeł, szamponów, olejków wieloskładnikowych (np. do masażu), oraz olejki eteryczne, które dodaje się jako substancje zapachowe, do produkcji perfum, wód kolońskich i toaletowych, z powodzeniem stosowane są również w aromaterapii. W ziołolecznictwie stosuje się zarówno nasiona – do mieszanek ziołowych i herbatek, jak i olejów, które dodaje się do wieloskładnikowych substancji oleistych, mazideł, nalewek. W medycynie i farmacji, stosowany jest zazwyczaj olej czarnuszkowy. Stosuje się go między innymi jako dodatek do produkcji maści i kremów, oraz preparatów wspomagających leczenie osteoporozy, dolegliwości neurologicznych a także do produkcji preparatów witaminowych. Czarnuszka – środki ostrożności Pomimo tego że czarnuszka jest wielkim pozytywnym i wszechstronnym bogactwem o bardzo szerokim działaniu na wiele dolegliwości, to jednak niektóre osoby powinny zachować ostrożność podczas jej stosowania. Wykluczyć ją powinni ci, którzy odczuwają jakiekolwiek objawy alergiczne po spożyciu – czy to ziaren, czy oleju. Powinny wykluczyć ją również ze swojej diety, kobiety które są w ciąży, oraz karmiące piersią. Nie jest wskazywane spożywanie przez dzieci, do trzeciego roku życia. Mocno ograniczyć czarnuszkę powinny osoby cierpiące na niskie ciśnienie, albo utrzymywać jego ścisłą kontrolę, ponieważ poprzez działanie moczopędne, czarnuszka obniża ciśnienie krwi. Czarnuszka – jak stosować / spożywać? Czarnuszkę spożywa się, albo pod postacią ziaren, albo pod postacią oleju. Ziarna można stosować takie jak są, w postaci naturalnej, albo zmielone. W całości, naturalne ziarna najczęściej stosuje się do wypieków – jako posypkę, albo mieszając z ciastem. Robi się też z nich alkoholowe nalewki i likiery. Mielone ziarna czarnuszki można dodawać jako przyprawę do zup, sosów i sałatek. Dobrze smakuje zupa ziemniaczana z czarnuszką, ale świetnie łączy się również z pomidorami, papryką czy selerem. Korzystne jest picie naparu, zalewając 1 łyżkę zmielonego ziarna czarnuszki, jedną szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem aż ostygnie. Taki napar można stosować 3 razy na dobę. Wykorzystanie ziaren czarnuszki zależy od naszych gustów i preferencji smakowych. Szacuje się, że dzienne spożycie czarnuszki jest wystarczające, w ilości trzech pełnych łyżek stołowych – dzieci powinny spożywać połowę tej ilości. Czarnuszka może być wszechstronnie stosowana, jako przyprawa w małych ilościach, albo nawet też jako jeden ze składników głównych – na przykład omlet z czarnuszką, kefir lub jogurt, chłodnik warzywny… Przechodząc do stosowania oleju z czarnuszki, należy podkreślić, że nie nadaje się on do podgrzewania w postaci smażenia. Można dodawać go do ciepłych potraw jako dodatek, ale najlepiej działa on stosowany na zimno, spożywany bezpośrednio bez dodatków, albo dodawany do surówek/sałatek. Olej zaleca się spożywać, w ilości do 3 łyżeczek na dobę – dzieci połowę z tej dawki. W długotrwałych kilkumiesięcznych kuracjach, zaleca się robienie przerw – na przykład, 2 miesiące stosowania a później 2 tygodnie przerwy w kuracji.