Słodkości od wieków cieszą nasze podniebienia, wywołując uśmiech na twarzach. Czy to w postaci ciastek, wafelków, czy czekolady niezmiennie nam towarzyszą. A my czerpiemy z tego bogactwa, nie zastanawiając się, jak wielki wpływ mają na nasze emocje i nastroje. Jedzenie – wydawałoby się, że jest to prosta czynność mająca na celu zaspokojenie głodu. Tymczasem nie tylko uczucie głodu wyzwala w nas chęć sięgnięcia po pokarm. Okazuje się, że oprócz fizycznego podtrzymywania organizmu w dobrostanie, jedzenie jest w ścisłej zależności od naszej psychiki i odwrotnie. Wszystkie te teorie i mechanizmy są ujęte w konkretnej dziedzinie nauki, zwanej psychologią jedzenia. Jest wiele badań i publikacji poruszających temat wpływu emocji na wybór jedzenia. W tym artykule zastanowimy się nad inną kwestią: jak jedzenie, w szczególności słodycze wpływają na nasze nastroje, dlaczego tak bardzo lubimy słodycze oraz jak zachować złoty środek pomiędzy zdrowiem a przyjemnością.
Psychologia jedzenia: Podstawowe zasady.
Psychologia jedzenia bada zależności między przeżywanymi emocjami a wyborem pokarmu. Badania wskazują na ogromną zależność wyboru konkretnego pokarmu od tego co akurat przeżywamy. Gdy czujemy radość, gdy odnieśliśmy sukces, lub gdy jesteśmy w grupie, w takich momentach często decydujemy się na jedzenie. Jednak także pod wpływem negatywnych emocji i uczuć – smutku, zdenerwowania, gniewu także sięgamy po jedzenie a w szczególności po słodycze, które wnoszą przyjemność odczuwania ulubionego smaku. Ten mechanizm nazywa się jedzeniem emocjonalnym. Nasz organizm domaga się tego co wielokrotnie było powtarzane i przynosiło pożądany efekt. Można tu wysnuć wniosek, że nasz wybór kształtuje się tak, gdyż doświadczyliśmy pozytywnego wpływu słodyczy na nasze nastroje w przeszłości. Gdy poddajemy się temu schematowi działania sporadycznie, nie jest to problemem. Jednak istnieje obawa o to, by nie stało się to nawykiem i podstawowym sposobem radzenia sobie z emocjami. Zajadanie smutków, ale też nadmiarowe świętowanie przy przekąskach jest ryzykiem, że wpłynie to negatywnie na nasze zdrowie. Dlatego bardzo ważny jest umiar i świadome decyzje.
Słodkości i nastroje: co mówią badania
Analizując literaturę z dziedziny psychologii jedzenia, znajdujemy interesujące informacje. Z badań naukowych w tej dziedzinie wynika, że faktycznie słodycze poprawiają nastrój. Czekolada dostarcza dla organizmu składniki, które podnoszą poziom serotoniny – hormonu poprawiającego nastrój. Jednak jest to działanie przemijające. Ponadto wykazano, iż słodycze podnoszą nastrój na poprzez pozytywne skojarzenia. To doświadczenie kształtuje się przez lata, począwszy od dzieciństwa. Słodycze postrzegamy jako nagrodę, lub jako przynależność do grupy, z którą lubimy przebywać, lub jako przyjemna okoliczność, na przykład lody kojarzą się z latem, wakacjami. Tacy już jesteśmy. Uczymy się jak skutecznie stymulować nastrój, by powtarzać w przyszłości to działanie. To jest zarazem wielka nasza siła, ale też zagrożenie powstaniem nieprawidłowych, szkodliwych dla nas nawyków. Natomiast to może powodować poczucie winy, co w konsekwencji negatywnie wpływa na nastrój oraz samoocenę.
Dlaczego słodkości poprawiają nastrój?
I tu dochodzimy do zasadniczego pytania: co sprawia, że słodkości poprawiają nastrój? Podczas spożywania słodyczy organizm produkuje endorfiny – tak zwany hormon szczęścia. W tym złożonym procesie zachodzącym wewnątrz organizmu istotne jest to, że endorfiny działają na układ nerwowy, wywołując poczucie szczęścia i radości. Inną teorią jest proces produkcji serotoniny, po spożyciu cukru. Jednak ten proces jest rozciągnięty w czasie i łatwo neutralizowany przez białko, zatem nie koniecznie ma bezpośredni wpływ na emocje. Innym mechanizmem, który uznawany jest mechanizm nagrody mózgu, który rozpoczyna się już w ustach, kiedy to za pośrednictwem receptorów smaku oraz białka G do mózgu trafi impuls, interpretowany przez ten organ jako odczucie smaku słodkiego i przyjemności. Duże znaczenie w odczuwaniu przyjemności i pozytywnego wpływu na nastrój ma nasze doświadczenie oraz oczekiwanie, czyli podłoże psychologiczne. Powtarzaliśmy daną czynność wiele razy i kierujemy się zdobytym doświadczeniem. Biorąc pod uwagę wszystkie te aspekty, można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że tak: spożywanie słodyczy ma wpływ na nastrój i działa tu równocześnie kilka wyżej wymienionych mechanizmów, zarówno fizjologicznych jak i psychologicznych.
Zdrowe podejście do słodkości: Jak zrównoważyć przyjemność i zdrowie
Jak już wcześniej było wspomniane, nadmierne spożywanie słodyczy może prowadzić do złych nawyków, poczucia winy, negatywnej samooceny, a w konsekwencji paradoksalnie mieć zły wpływ na samopoczucie. Może prowadzić do otyłości, problemów zdrowotnych związanych z nadmiarowym spożywaniem cukru. Ważne, aby do jedzenia słodyczy podchodzić z rozwagą, równoważyć przyjemność i zdrowie. Proponuję kilka wskazówek, które mogą być pomocne:
- Wybieraj zdrowsze opcje: słodkości, które zawierają mniej cukru, tłuszczu i sztucznych dodatków. Sięgaj po słodycze w stylu fit, pełnoziarniste, z dodatkiem bakalii, owoców. Możesz również eksperymentować z domowymi przepisami, używając naturalnych słodzików, takich jak miód czy syrop klonowy.
- Ogranicz spożycie: Staraj się ograniczać spożycie słodyczy do okazjonalnych smakołyków, a nie codziennych przekąsek. Odpowiednie proporcje są kluczem do zdrowego odżywiania. Kiedy czujesz apetyt na słodycze, zjedz na przykład owoc.
- Zwracaj uwagę na emocje: Jeśli sięgasz po słodkości w odpowiedzi na negatywne emocje, zastanów się, czy istnieją inne, zdrowsze sposoby radzenia sobie z nimi. Może to być aktywność fizyczna, hobby czy rozmowa z bliskimi.
- Ciesz się świadomie: Kiedy zdecydujesz się na słodkość, delektuj się nią świadomie. Skoncentruj się na smaku, konsystencji i aromacie. Unikaj jedzenia w pośpiechu czy przy jednoczesnym wykonywaniu innych czynności.
Podsumowanie
Słodycze są niezastąpione w wielu sytuacjach: gdy na przykład świętujemy, lub gdy chcemy kogoś obdarować, a nawet gdy z jakiegoś powodu odczuwamy smutek. Jest tak, gdyż są nośnikiem pozytywnych emocji i wpływają na nasze nastroje, poprzez smak, składniki wpływające na samopoczucie oraz poprzez pozytywne skojarzenia. Zatem korzystajmy z bogactwa, jakim są słodkości, nie zapominając przy tym, że jak ze wszystkim, także i tu potrzebny jest umiar.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz